(http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/wp-content/uploads/2017/07/%E0%B8%81%E0%B8%A4%E0%B8%A9%E0%B8%93%E0%B8%B2.png)
กฤษณา
กฤษณาเป็นเนื้อไม้ที่มีกลิ่นหอม ของพืช
ในวงศ์ Thymelaeaceae
สกุล Aquilaria
หลายชนิด ที่สำคัญและพบมากในประเทศไทย มี ๒ ชนิด ได้แก่
๑.ชนิดที่มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Aquilaria crassna Pierre ex Lecomte
จำพวกนี้พกขึ้นในป่าดิบทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศไทย ในต่างประเทศพบขึ้นที่ประเทศลาว กัมพูชา เวียดนาม
๒.ชนิดที่มีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Aquilaria malaccensis Lam
.มีชื่อพ้องว่า Aquilaria agallocha Roxb. ประเภทนี้พบในป่าดิบทางภาคใต้ของประเทศไทย ในต่างประเทศพบที่ประเทศอินเดีย พม่า มาเลเซีย และอินโดนีเซีย
พืชเหล่านี้เป็นไม้ต้นขนาดใหญ่สูง ๑๘.๓๐ เมตร ลำต้นเปลา เปลือกเรียบ สีเทาหรือสีขาว ใบเป็นใบเดี่ยว รูปรีหรือรูปไข่กลับ ปลายเรียวแหลม โคนมน ขอบใบเป็นคลื่น ม้วนลงเล็กน้อย แผ่นใบบางและเรียบ ด้านบนเป็นมัน ช่อดอกเป็นช่อซี่ร่ม ออกที่ด้านข้างของกิ่งที่ยังอ่อน ดอกย่อยมี ชนิดเล็ก สีเขียวอมเหลือง ผลเป็นผลแห้งรูปวงรี มีขนสีเทา เมื่อแก่จะแตกออก มีกลีบเลี้ยงเจริญติดอยู่กับผล พืชพวกนี้มีเนื้อไม้อ่อน สีขาวถึงสีนวล ไม่มีกลิ่นและไม่มียาง มีกลิ่นหอมเมื่อมีเชื้อราลาง คุณสมบัติ (โดยเฉพาะ Cytosphaera mangiferae Died. วงศ์ Sphaeroidaceae) เจริญเข้าไปในเนื้อไม้ ทำให้เนื้อไม้นั้นสร้างชันน้ำมันขึ้นมา เนื้อไม้จึงมีสีเข้มขึ้น เชื้อรามักเกิดในอายุที่มีในต้นที่มีอายุ ๒๐ ปีขึ้นไป และจะเจริญเต็มที่เมื่อไม้นั้นอายุ ๕๐ ปี ลางครั้งอาจให้เนื้อไม้ที่มีกลิ่นหอมทั้งต้น เมื่อหักกิ่งจะมีชั้นน้ำมันไหลเยิ้มออกมา มีกลิ่นหอมมาก เนื้อไม้ที่มีกลิ่นหอมนี้เรียก agaru ในภาษาสันสกฤต แขกเรียกแก่นที่มีเชื้อราเจริญอยู่ในเนื้อไม้นี่ว่า กฤษณา คงเนื่องมาจากมีสีดำ (คำ กฤษณะ แปลว่า ดำ ) เหมือนศอของพระศิวะ (กฤษณครีพ) ฝรั่งเรียก agar wood (จากชื่อของกฤษณา (http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/2017/07/%E0%B8%81%E0%B8%A4%E0%B8%A9%E0%B8%93%E0%B8%B2/)ในภาษาฮินดี ว่า agar) หรือ aloe wood (เนื่องจากมีสีดำเหมือนยาดำ) หรือ eagle wood ( เพราะเข้าใจว่าชื่อสกุล Aquilaria คือ aquila ที่แปลว่า เหยี่ยว หรือนกอินทรี) โบราณแบ่งชั้น คุณภาพของกฤษณาโดยใช้สีและน้ำหนักเป็นเกณฑ์ ได้แก่
๑.เนื้อไม้ (หรือไม้หอม) อย่างนี้มี ปริมาณดีที่สุดแล้ว มีสีดำเข้มโดยตลอด หนักกว่าน้ำ (จมน้ำ) และมีชันอยู่ใน คุณภาพสูง ประเภทนี้มีหลักฐานบันทึกว่าไทยเราเคยส่งไปเป็นบรรณาการให้ประเทศอังกฤษ
๒.กฤษณา ที่เป็น ชนิดที่มี ปริมาณรองลงมา มีสีน้ำตาลถึงดำ หนักกว่านี้น่ากลัวน้ำ คุณสมบัตินี้โบราณมักใช้ทำยา
๓.ลูกผุด เป็น ชนิดที่มี จำนวนด้อยกว่า เนื้อไม้สีอ่อนกว่า มีสีน้ำตาลเข้มหรือดำเฉพาะที่ หรือเป็นจุดๆ
กฤษณาที่มีคุณภาพดีนั้น ฝรั่งเรียกรวมกันว่า true agaru มีรสขมเล็กน้อย มีกลิ่นหอมชวนดม คล้ายกลิ่นจันทน์หิมาลัย (sandal wood) หรือ อำพันขี้ปลา (ambergris) ยาเมื่อเผาไฟ จะได้เปลวไฟโชติช่วงมีกลิ่นหอม ชาวอาหรับ ชอบ มามาเผาไฟเพื่ออบห้องให้มีกลิ่นหอม ส่วน ลักษณะที่มี จำนวนรองลงมาเรียกกันว่า dhum ซึ่งเมื่อนำมากลั่นจะได้น้ำมันระเหยๆที่เรียกว่า agar attar มีกลิ่นหอมเหมือนน้ำมันดอกยี่สุ่น ในยุโรปใช้ทำน้ำหอม คุณภาพดี ในแหลมมลายูใช้ปริศนาเป็นส่วนผสมของเครื่องสำอางและใช้บำบัดโรคผิวหนังหลาย ชนิด ผงกฤษณาใช้โรยบนเสื้อผ้าหรือลงบนร่างกายเพื่อฆ่าหมัดและเหา ยาพื้นบ้านของอินเดียและหลายประเทศใช้ในเอเชีย ใช้กฤษณาเป็นส่วนผสมในยาหอม ยาบำรุง ยากระตุ้นหัวใจ และยาขับลม แพทย์โบราณใช้กฤษณาเป็นยาคุมธาตุ รักษาบำรุงโลหิตและหัวใจ ใช้ผสมในยาหอม แก้ลมวิงเวียน อาเจียน ท้ เยียวยาองร่วง แก้ไข้ต่างๆ และ เยียวยาโรคบวมปวดบวมตามข้อ