(http://www.xn--[b][u][-4uw1a0q3b8a2ar6f2exftj/u%5D%5B/b%5D.com/wp-content/uploads/2017/09/%E0%B8%84%E0%B8%93%E0%B8%B2.png)
สมุนไพร(คณาเภสัช) (http://www.disthai.com/)
สำหรับในการประกอบยาหรือปรุงยานั้น แพทย์ผู้ปรุงยาจำต้องรู้จักวัตถุต่างๆที่จะนำมาปรุงเป็นยา ในแง่มุมต่างๆและก็วิธีการปรุงยา (การปรุงยา) เป็นปฐม โดยธรรมดาหมอปรุงยาจำเป็นต้องรู้จักหลักใหญ่ๆ๔ ประการ เป็นต้นว่า เภสัชวัตถุ รู้จักตัวยา เป็นวัตถุธาตุนานาประเภทที่จะประยุกต์ใช้ประกอบเป็นยาสำหรับแก้โรค พฤกษวัตถุ สัตววัตถุ และก็ธาตุวัตถุสรรพคุณเภสัช รู้จักคุณประโยชน์แล้วก็โทษของวัตถุธาตุที่จะนำมาใช้ปรุงเป็นยาตลอดจนเครื่องยาต่างๆที่ใช้บ่อยครั้งในยาไทย แบ่งประเภทตามรส คณาเภสัช รู้จักพิกัดยาหมายถึงยาหลายประเภทที่มีชื่อต่างกัน รวมเรียกเป็นชื่อเดียวกัน การปรุงยา รู้จักแนวทางการปรุงยาหรือการประกอบยาตามแบบหนังสือเรียนโบราณ เภสัชวัตถุ เภสัชวัตถุอันซึ่งก็คือวัตถุธาตุนานาประเภทที่จะนำมาใช้เป็นยาบำบัดโรคนั้น โบราณแยกประเภทตามที่มาที่ไปของวัตถุที่นำมาใช้เป็นยาได้ ๓ ประเภทใหญ่ๆเป็น
๑.ต้นไม้วัตถุ (http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/2017/06/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%96%E0%B8%B8/) อย่างเช่นชนิดพรรณไม้นานาจำพวก ประเภทต้น ประเภทเถาหรือเครือ ประเภทหัว ชนิดผัก ประเภทหญ้า ประเภทพืชพิเศษ (เห็ดแล้วก็พืชเซลล์เดียวอื่นๆ)
๒.สัตววัตถุ อย่างเช่นสัตว์นานาชนิด ทั้งที่หมดทั้งตัวหรือเพียงลางส่วน ประยุกต์ใช้เป็นเครื่องยา ไม่ว่าจะเป็นสัตว์น้ำ สัตว์บก หรือสัตว์อากาศ
๓.ธาตุวัตถุ ตัวอย่างเช่นธาตุต่างๆที่ประยุกต์ใช้เป็นเครื่องยา ทั้งๆที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือผสมขึ้น โบราณว่าสรรพวัตถุอันมีอยู่ในโลกนี้ล้วนเป็นผลมาจากธาตุ ๔ ย่อมใช้เป็นยาบำบัดโรคได้ทั้งนั้น แต่จะมีคุณประโยชน์มากมายน้อยกว่ากันยังไง ขึ้นอยู่กับชนิดของวัตถุนั้นๆแพทย์ผู้ปรุงยาจำต้องรู้จักเภสัชวัตถุในเนื้อหา ๕ ประการ คือรู้จักรูปยา รู้จักสียา รู้จักกลิ่นยา รู้จักรสยา แล้วก็รู้จักชื่อยานี้ จึงจะสามารถนำเอาเครื่องยาที่ถูกจากที่ระบุไว้ในตำรับยา มาปรุงเป็นยาที่สามารถแก้โรคนั้นนั้นๆได้
(http://www.xn--[url=http-ui2a7a34agf://www.disthai.com/%5D%5Bb%5D%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%9E%E0%B8%A3%5B/b%5D%5B/url%5D.com/wp-content/uploads/2017/09/chinese-herbs-300x200.png)
คุณประโยชน์เภสัช
สรรพคุณเภสัช ซึ่งก็คือสรรพคุณทางยา ของเภสัชวัตถุ (http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/2017/06/%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%9E%E0%B8%B6%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7/)ดังกล่าวข้างต้น แต่ว่าจำเป็นต้องรู้รสอย่างก่อนจะทราบสรรพคุณยา เนื่องด้วยรสยาจะแสดงสรรพคุณยา เมื่อรู้จักยาแล้ว จึงจะรู้จักคุณประโยชน์ยานั้นย่างกว้างๆได้ ในเรื่องรสยานี้โบราณแบ่งรสยาวออกเป็น ๓กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคมตั้งเป็นประธานก่อนคือ
๑.รสเย็น ประจำฤดูร้อน (คิมหันตฤดู) แก้ในกองเตโช สมุฏฐาน ดับพิษร้อนถอนพิษไข้ต่างๆเพราะเหตุว่าไข้ตัวร้อนจัดเกิดในฤดูร้อน อาทิเช่น อย่าที่ปรุงด้วยเกสรดอกไม้ (ที่ไม่ร้อน) รากไม้ต่างๆ(ที่ไม่ร้อน) เขาสัตว์ต่างๆเขี้ยวสัตว์ต่างๆแล้วก็ของที่เผาหรือสุ่มให้เป็นถ่าน เป็นต้น
๒.รสร้อน ประจำฤดูฝน (วสันตฤดู) เบื่อแก้ในกองวาโยสมุฏฐาน แก้ลมต่างๆเป็นส่วนมาก ทำให้แน่นท้อง จุกเสียด และก็แก้ลมในกองธาตุทุพพลภาพ เนื่องจากโรคลม โดยส่วนมาก เกิดในช่วงฤดูฝน อาทิเช่น ยาที่ปรุงผสมด้วยเบญจกุล ตรีกฏุก ฝึกฝนคุณ ขิง (http://www.disthai.com/16488302/%E0%B8%82%E0%B8%B4%E0%B8%87) ข่า (http://www.disthai.com/16657359/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2) หัศคุณทั้งสอง ดองดึง (http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/2017/06/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%94%E0%B8%B6%E0%B8%87/) ใบกระเพรา เป็นต้น
๓.รสสุขุม ประจำฤดูหนาว (เหมันตฤดู) แก้ในกองอาโป สมุฏฐาน ยับยั้งเสลด แก้โลหิตทุพพลภาพ อาทิเช่น ยาที่ปรุงมุ่งหวังด้วยโกษฐ์ทั้งยัง ๕ เทียนทั้ง ๕ กฤษณา (http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/2017/07/%E0%B8%81%E0%B8%A4%E0%B8%A9%E0%B8%93%E0%B8%B2/) กระลำพัก ชลูด อบเชย (http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/2017/07/%E0%B8%AD%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8/) ขอนดอก ฯลฯ เมื่อปรุงเป็นยาแล้วจะได้ยารสอ่อนโยน อาทิเช่น ยาหอม