(http://www.xn--[b][url=http-fz0btb76agg://www.disthai.com/%5D%5Bb%5D%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%9E%E0%B8%A3%5B/b%5D%5B/url%5D%5B/b%5D.com/wp-content/uploads/2017/09/%E0%B8%8A%E0%B8%B0%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87.png)
ชะมดเชียง (http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/2017/09/%E0%B8%8A%E0%B8%B0%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87/)
ชะมดเช็ดเป็นสัตว์หลายประเภทในสกุล Moschus จัดอยู่ในสกุล Cervidae (ในความหมายหนึ่งของคำ "เชียง" แสดงว่าที่สูง) หนังสือเรียนบางเล่มเรียกสัตว์เหล่านี้ว่า กวางชะมด ตามชื่อสามัญที่เรียก musk deer แม้กระนั้นชะมดเช็ดมีลักษณะหลายสิ่งหลายอย่างที่ต่างจากกวาง (http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/2017/09/%E0%B8%81%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%87/) อาทิเช่น ลำตัวมีขนาดเล็กถึงปานกลาง เพศผู้มีเขี้ยวใหญ่รวมทั้งยาวมากมาย ข้างบนของหัวกะโหลกไม่มีปุ่มกระดูกที่ปฏิบัติหน้าที่เป็นฐานรองรับโคนเขา
ชีววิทยาของชะมดเชียง
ชะมดเชียงเป็นสัตว์กินนม มีกีบคู่ รูปร่างเหมือนสัตว์ชนิดกวาง มีขนาดเล็ก วัดจากปลายจมูกถึงตูด ๘๐-๑๐๐ ซม. น้ำหนักตัว ๗-๑๗ โล หัวเล็ก ไม่มีเขา ตัวผู้มีเขายาวคล้ายใบมีด ยื่นพ้นฝีปากบนอย่างชัดเจน ตัวเมียมีเขี้ยวสั้นมากมายไม่ยื่นออกมาเสมือนเพศผู้ ใต้ลำคอมีแถบขนสีขาว ๑-๒ แถบ ขนบนลำตัวออกจะหยาบคาย สีลำตัวผันแปรไปแล้วแต่ชนิดมีตั้งแม้กระนั้นสีน้ำตาลอมเหลือง น้ำตาลเข้มจนกระทั่งสีคล้ำเกือบจะดำ ใต้ท้องสีจางกว่าลางชนิดมีจุดสีจางๆบนด้านข้างของลำตัวมีถุงน้ำดี นมมี ๑ คู่ ขาคู่สันหลังยาวกว่าขาคู่หน้าราว ๕ ซม. กีบเท้ายาวเรียว เพศผู้เมื่อโตเต็มที่มีต่อมคล้ายถุงอยู่ระหว่างอวัยวะสืบพันธุ์กับสะดือสำหรับผลิตสารที่มีกลิ่น ลักษณะเป็นน้ำมันเหมือนวุ้นสีน้ำตาลปนแดง เมื่อแห้งจะเป็นก้อน และก็กลายเป็นสีดำ เรียกชะมดเชียงหรือ musk ซึ่งแบบเรียนหลายเล่มเขียนผิดว่า ชะมดเชียงได้จากอัณฑะ(testes) ของสัตว์พวกนี้ชะมดเช็ดที่ใช้เครื่องยาที่เรียก ชะมดเชียง ด้วยเหมือนกันนั้น อาจได้จากสัตว์ ๔ ชนิด เป็น
๑.ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Moschus moschiferus Linnaeus จำพวกนี้มีขนาดใหญ่ที่สุด ขนาดลำตัว ๕๕-๖๐ ซม. ลำตัวสีน้ำตาลเข้ม มักมีลายจุดและขีดสีจางกว่าบนลำตัว ขนออกจะยาวและก็อ่อนนุ่ม คอมีแถบสีขาวพิงตามแนวยาว ๒ แถบ กระดูกขายาวกว่าจำพวกอื่นๆลูกชะมดเช็ดประเภทนี้มีลายจุดแล้วก็ขีดสีขาวเด่นหมดทั้งตัว เจออาศัยอยู่ในประเทศไซบีเรียจนถึงเกาะแซ็กคาลินในประเทศรัสเซีย ดูโกเลีย เกาหลี และก็จีนภาคเหนือ
๒.ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Moschus chrysogaster (Hodgson) ขนาดลำตัว ๕๐-๕๖ เซนติเมตร กะโหลกหัวมีส่วนปากยาวกว่าจำพวกอื่น ลำตัวสีน้ำตาลเหลือง มีประสีจาง ไม่กระจ่างนัก ปลายใบหูสีเหลือง คอมีแถบกว้างสีขาวเพียงแต่แถบเดียวชนิดย่อยที่พบในเมืองสิกขิมของประเทศอินเดียและเนปาล มีลำตัวสีน้ำตาลคล้ำแทบดำ ไม่มีแถบสีขาวที่ลำคอ อาศัยอยู่ตามพื้นที่สูงแถบเทือกเขาหิมาลัยแล้วก็แนวเขาใกล้เคียงในประเทศอัฟกานีสถานที่ ประเทศปากีสถาน ภาคเหนือของอินเดีย (ในรัฐชัมมูและกัศมีร์กับรัฐสิกขิม) ภูเขาฏาน เนปาล รวมทั้งภาคตะวันตกของจีน
๓.ประเภทที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Moschus fuscus Li ขนาดลำตัว ๕๐-๕๓ เซนติเมตร ลำตัวสีดำเข้ม ไม่มีสีจางบนลำตัว มักอยู่ตามช่องเขาลึก ริมแม่น้ำในบริเวณยุนหนานของจีนรวมทั้งเขตปกครองตนเองประเทศทิเบต ประเทศพม่าทางเหนือ เนปาล รัฐสิกขิมของประเทศอินเดีย แล้วก็ภูเขาฏาน
๔.ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Moschus berzovskii Flerov ชนิดนี้ครั้งขนาดเล็กที่สุด ขนาดลำตัวสั้นกว่า ๕๐ เซนติเมตร ลำตัวสีน้ำตาลเข้ม มีจุดละเอียดสีน้ำตาลเหลืองประตลอดลำตัว คอมีลายแถบสีขาว ๒ แถบ ปลายใบหูมีสีดำ พบอาศัยอยู่ในป่าทึบของประเทศจีน ตั้งแต่ภาคตะวันตก ภาคใต้ ไปจนถึงถึงชายฝั่งทะเลด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ แล้วก็ในภาคเหนือของประเทศเวียดนาม
ชะมดเช็ดเป็นสัตว์ขี้อาย
มักซุกซ่อนตัว มีประสาทรับเสียงดีเยี่ยม เมื่อตกใจจะกระโจนหนีไปอย่างรวดเร็ว ในตอนเวลาเช้าและก็เย็นจะออกมาจากแหล่งที่พักนอน ซึ่งเป็นตามซอกหินหรือขอนไม้เพื่อหาเลี้ยงชีพ ดังเช่นว่า ดอกไม้ ใบไม้ ยอดอ่อนของพืช และก็หญ้า ในฤดูหนาวจะรับประทานก้านไม้เล็กๆมอส และไลเคนเป็นประจำอยู่สันโดษทั้งปี ยกเว้นกรุ๊ปของชะมดเชียงตัวเมียกับลูกแค่นั้นในเขตที่อาศัยมีทางเดินติดต่อกันระหว่างแหล่งอาหาร แหล่งลี้ภัย และที่ถ่ายมูลหลังถ่ายมูลจะใช้ขาคู่หน้าเขี่ยดินกลบ สมุนไพร (http://www.disthai.com/) ชะมดเช็ดตัวผู้แสดงแนวเขตโดยการเอากลิ่นจากต่อมทาไว้ตามต้นไม้ กิ่งไม้ แล้วก็หิน สังเกตได้จากคราบน้ำมันที่ติดอยู่รู้เรื่องว่ากลิ่นดังกล่าวมาแล้วข้างต้นยังคงใช้เป็นสื่อให้ตัวเมียเข้ามาหาด้วย
ฤดูผสมพันธุ์ของชะมดเชียง
อยู่ในราวพ.ย.ถึงเดือนธันวาคม ตัวผู้วิ่งไล่ต้อนตัวเมียและก็สู้กับตัวผู้ตัวอื่นๆเพื่อแย่งตัวเมีย เขี้ยวที่ยาวอาจก่อให้เกิดรอยแผลฉกรรจ์บนลำคอรวมทั้งบนแผ่นข้างหลังของคู่ปรปักษ์ ในตอนนี้เพศผู้แทบไม่กินอาหารเลย อีกทั้งตื่นตัวอยู่ตลอดระยะเวลาและวิ่งไปมาในบริเวณกว้าง เมื่อจบฤดูผสมพันธุ์ก็เลยจะกลับไปอาศัยอยู่บริเวณที่อยู่เดิมอีกรอบหนึ่ง เมื่อสืบพันธุ์แล้ว ตัวเมียจะท้องนาน ๑๕๐-๑๘๐ วัน โดยปรกติจะคลอดลูกทีละตัว ลูกอ่อนเมื่อแรกเกิดมีน้ำหนัก ๖๐๐-๗๐๐ กรัม ลำตัวมีจุดและก็ขีดสีขาวซ่อนทั้งตัว ในช่วงสัปดาห์แรก ลูกชะมดเชียงซุกตัวนิ่งอยู่ตามซอกหินหรือตามพุ่มไม้ทึบ ตัวเมียเข้าไปให้นมลูกเป็นครั้งคราว ในระหว่างกินนมลูกจะใช้ขาหน้าเกาะเขี่ยขาคู่หลังของแม่อยู่ตลอดระยะเวลาเพื่อกระตุ้นให้นมไหล ความประพฤติปฏิบัติเช่นนี้ไม่พบในสัตว์พวกกวาง เมื่ออายุได้รา ๑ เดือน ก็เลยออกไปหารับประทานกับแม่ ชะมดเชียงมีอายุ ๘-๑๒ ปี ถิ่นที่อยู่โดยมากเป็นป่าที่อยู่ไกลห่างจากชุมชน มักเป็นป่าสนหรือป่าผลัดใบที่รกทึบบนภูเขาหิน ในเขตหนาวและเขตอบอุ่นของซีกโลกภาคเหนือ ตั้งแต่ประเทศรัสเซีย มองโกเลีย เกาหลี จีน ลงมาถึงตามประเทศที่อยู่ตามแนวเทือกเขา ในภูมิภาคเอเชียใต้ เป็นต้นว่า อัฟกานีสถานประเทศปากีสถาน ภาคเหนือของประเทศอินเดีย รัฐสิกขิม ภูเขาฏาน เนปาล และภูมิภาคในแถบเอเซียอาคเนย์ ตั้งแต่ประเทศพม่าจนกระทั่งเวียดนาม
(http://www.xn--42cg8cuanoj5b9czdzg.com/wp-content/uploads/2017/09/e0b88ae0b8b0e0b8a1e0b894e0b980e0b88ae0b8b5e0b8a2e0b887-e0b991-1.jpg)
คุณประโยชน์ทางยา
คุณประโยชน์ทางโบราณว่า ชะมดเชียงมีรสหอมเย็นแล้วก็คาวนิดหน่อย ใช้ปรุงเป็นยาชูกำลังและบำรุง จิตใจไม่ให้ขุ่นมัว ใช้ผสมในยาแผนไทยต่างๆหลายขนาน ได้แก่ยาแก้ลมยาแก้เจ็บคอยาแก้ไข้หนาวสั่น ยาแก้โรคที่มีปัญหาเกี่ยวกับข้อ แก้อาการเกร็งของกล้ามในโรคไอกรน แม้กระนั้นมักใช้ในปริมาณน้อย เนื่องจากว่ามีราคาแพงแล้วก็หายาก ชะมดเชียงมีส่วนประกอบทางเคมี ชื่อสาร มัสโคลน(muscone)นอกจากนี้ยังมีชัน(resin)คอเลสเตอรีน(cholesterin) โปรตีนไขมันและก็สารอื่นๆอีกหลายชนิด ใช้ในอุตสาหกรรมทำน้ำหอม