สัตววัตถุลิ่น

[watamon]

ลิ่น
ลิ่น หรือนิ่ม เป็นสัตว์กินนม
มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Manis javanica Desmarest
มีชื่อสามัญว่า Malayan  pangolin
จัดอยู่ในวงศ์  Manidae
ชีววิทยาของลิ่น
ลิ่นมีลำตัวและหายาว  เวลาเดินหลังจะโค้ง  ท่อนหัวแล้วก็หางจะยืดตรง  ความยาวของลำตัววัดจากปลายปากถึงโคนหาง  ๕๐ -๖๐  เซนติเมตร  หางยาว  ๕๐ – ๘๐  ซม.  มีน้ำหนักตัว  ๖-๙  โล  ท่อนหัวเล็ก  ปากยาว  ตาเล็ก  ใบหูเล็ก  ลำตัวปกคลุมด้วยเกล็ดแข็ง สมุนไพร ใต้เกล็ดแต่ละเกล็ดมีขนเป็นเส้นๆ เกล็ดละ  ๒ – ๓  เส้น  เกล็ดสีเหลืองถึงสีน้ำตาลเข้ม  บริเวณใต้คาง  ท้อง  ข้างในขาจะไม่มีเกล็ด  มีเล็บยาว  ปลายแหลมแข็งแรง  เหมาะกับรื้อฟื้นดินรวมทั้งรังปลวก  ไม่มีฟัน  มีลิ้นเป็นเส้นยาว  หางปกคลุมด้วยเกล็ด  ม้วนงอจับก้านไม้ได้ สัตว์ประเภทนี้โตสุดกำลังและผสมพันธุ์ได้เมื่ออายุราว  ๑.๕  ปี  มีท้องนานราว  ๑๔๐  วัน  ตกลูกทีละ  ๑ – ๒  ตัว  ลูกที่เกิดใหม่จะเกาะติดไปกับแม่  โดยใช้ขาหน้ารวมทั้งขาข้างหลังกอดโคนหางแม่ไว้แน่น  ลูกลิ่นดูดนมแม่ตรงจั๊กกะแร้  โดยที่แม่นอนตะแคงหรือนอนหงาย  และก็หย่านมเมื่ออายุราว  ๓  เดือน  ลิ่นอายุยงยืนราว  ๑๐  ปี ลิ่นกินมด  ปลวก  แล้วก็แมลงเป็นอาหาร  ถูกใจออกหากินในตอนกลางคืน  ส่วนกลางวันหลบนอนอยู่ในโพรงดิน  เวลาเข้านอนจะม้วนหรือม้วนตัวกลม  ใช้หางเกี่ยวก้านไม้ได้ รวมทั้งสามารถปีนต้นไม้ได้  โดยใช้เล็บตีนช่วย  ประสาทรับกลิ่นและเสียงดีเยี่ยม  โดยเฉพาะประสาทรับกลิ่นซึ่งช่วยสำหรับในการหาอาหาร  แต่ประสาทตาไม่ดีเจอได้ในทุกภาคของประเทศไย  ในเมืองนอกพบพอดีลาว  กัมพูชา  เวียดนาม  มาเลเซีย  และอินโดนีเซียสัตว์ในสกุลเดียวกันนี้ที่บางทีอาจเจอในประเทศไทยอีกประเภทหนึ่ง เป็น ลิ่นจีน  อันมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า  Manis  pentadactyla  Linnaeus  มีชื่อสามัญว่า  Chinese  pangolin

ประโยชน์ทางยา
แพทย์แผนไยใช้เกล็ดลิ่นในตำรับยาน้อยมาก ต่างจากยาจีนซึ่งหมอมักใช้ลิ่นเข้าตำรับยา เกล็ดลิ่นเป็นเครื่องยาที่มนตำรับยาที่ประเทศจีนยืนยันไว้  มีชื่อยาในภาษาละตินว่า Squama  Manitis  มีชื่อสามัญว่า pangolin  scale เกล็ดลิ่นที่ใช้ในยาจีนได้จากลิ่นจีน แต่ว่าในตอนนี้เกล็ดลิ่นจากประเทศไทย  ภูมิภาคอินโดจีน  และแหลมมลายู ถูกส่งเข้าไปขายในประเทศจีนปีละมากๆ ส่วนมากเป็นในรูปเกล็ดที่คั่วในทรายจนกระทั่งพองก็ดีการเตรียมเกล็ดลิ่นสำหรับใช้เป็นเครื่องยานั้น บางทีอาจทำได้  ๓  แนวทาง คือ ๑. ใช้เกล็ดแห้ง  ล้างน้ำให้สะอาด  แล้วตากแดดให้แห้ง ๒. ใช้เกล็ดแห้งที่สะอาดแล้ว คั่วในกระทะทรายที่ร้อนจัด กระทั่งเกล็ดลิ่นพอง ทิ้งให้เย็น  ล้างให้สะอาด แล้วทำให้แห้ง หรือ ๓. เอาเกล็ดลิ่นที่คั่วกับทรายที่พองเต็มกำลังแล้ว จุ่มไปในน้ำส้มสายยกโดยทันที  แล้วคัดออกทำให้แห้ง  เมื่อจะนำมาใช้ปรุงยาก็ให้บดเป็นชิ้นเล็กๆ
ตำรายาจีนว่า
เกล็ดลิ่นมีรสเค็ม  เย็นน้อย  แสดงฤทธิ์ต่อเส้นตับและกระเพาะ  มีสรรพคุณ เป็น ๑.  กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิตรวมทั้งทำให้ระดูสม่ำเสมอ  จึงใช้กับสตรีในภาวการณ์ขาดประจำเดือนแล้วก็มีก้อนในท้องด้วยเหตุว่าเลือดคั่ง  ๒. ไล่  "ลม" ที่ก่อโรคและกำจัดการอุดกั้นใน  "เส้น"  ก็เลยใช้แก้ลักษณะของการปวดและก็ชาตามแขนขา ๓.  กระตุ้นนม ก็เลยใช้กับสตรีซึ่งไม่มีน้ำนมเลี้ยงลูก  และ  ๔.  ลดการบวมรวมทั้งช่วยขจัดหนองจึงใช้แก้แผลฟกช้ำต่างๆ แผลบวมมีหนอง  มักใช้ในขนาด  ๔.๕ – ๙  กรัม  ต้มน้ำ  นิยมใช้เกล็ดที่คั่วกระทั่งพอดิบพอดีแล้ว แต่การใช้กับสตรีในระหว่างตั้งครรภ์  ควรที่จะใช้ด้วยความรอบคอบ