มะขามป้อม เป็นสมุนไพรที่มี สรรพคุณ-ประโยชน์ ที่มากที่สุดของยารักษาโรค

[teareborn]

สมุนไพรมะขามป้อม
มะขามป้อม Phyllanthus emblica Linn.
บางถิ่นเรียก มะขามป้อม (ทั่วๆไป) กันโตด (เขมร-จันทบุรี) กำทวด (ราชบุรี) มั่งทาง สันยาส่า (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน).
ไม้ต้น ขนาดกึ่งกลาง สูง 8-12 ม. เปลือกสีเขียวอมเทา ลอกออกเป็นแผ่นๆเนื้อไม้สีแดงอมน้ำตาล. ใบ ลำพัง สีเขียวอ่อน กว้าง 0.25-0.5 ซม. ยาว 0.8-1.2 ซม. เรียงชิดกัน ดูผาดๆราวกับใบตามติด ก้านใบสั้นมาก. ดอก เล็ก สีขาว หรือ นวล ดอกแยกเพศ แต่ว่ากำเนิดบนต้นเดียวกัน ออกตามง่ามใบ 6 ดอก มีกลีบรองกลีบดอก 6 กลีบ ไม่มีกลีบดอกไม้. สมุนไพร ดอกเพศผู้ มีเกสรผู้ 3 อัน ฐานรองดอกมีต่อม 6 ต่อม. ดอกเพศเมีย มีฐานรองดอกเป็นรูปถ้วย ขอบถ้วยหยัก รังไข่มี 3 ช่อง หลอดท่อรังไข่ปลายแยกเป็น 2 แฉก ไม่เท่ากัน. ผล กลม มีเนื้อหนา เส้นผ่าศูนย์กลาง 1.2-2 เซนติเมตร ผลอ่อนสีเขียวอ่อน ผลแก่สีเขียวอมเหลือง เนื้อกินได้ มีรสฝาก เปรี้ยว ขม รวมทั้งอมหวาน เปลือกเม็ดแข็ง มีสันตามยาว 6 สัน ข้างในมี 6 เม็ด.

นิเวศน์วิทยา
: ขึ้นเรี่ยรายเป็นหมู่ๆตามป่าเบญจพรรณแล้ง ป่าเต็งรัง และก็ป่าดงดิบทั่วๆไป
คุณประโยชน์ : ราก น้ำต้มรากรับประทานเป็นยาลดไข้ เป็นยาเย็น ฟอกโลหิต และทำให้อ้วก หากกลั่นราก จะได้สารที่มีคุณสมบัติเป็นยาฝาดสมานที่ดีมากกว่าสีเสียด (catechu) (55). ต้น เปลือกเป็นยาฝาดสมาน ใบ น้ำต้มใบใช้อาบลดไข้ ดอก มีกลิ่นหอมยวนใจเหมือนผิวมะนาว ใช้เข้าเครื่องยาเป็นยาเย็น แล้วก็ยาระบาย. ผล ใช้ได้ผลสด และผลแห้ง มีฤทธิ์กัดทำลาย เป็นยาเย็น ยาฝาดสมาน แก้ไข้ ขับฉี่ ระบาย บำรุงหัวใจ ฟอกเลือด น้ำคั้นผลสด มีปริมาณวิตามินซีสูขี้งกว่าน้ำส้มคั้นราว 20 เท่า ในปริมาณเท่ากัน ใช้แก้โรคลักปิดลักเปิด (scurvy) ยางผลใช้หยอดแก้ตาอักเสบ กินเป็นยาช่วยสำหรับในการย่อย และขับฉี่ เนื้อผลแห้งที่เรียกว่า Emblic myrobalan ใช้เป็นยาฝาดสมาน เพราะเหตุว่ามี tannin แก้โรคริดสีดวงทวาร แก้บิด ท้องเดิน ใช้กับธาตุเหล็กแก้โรคดีซ่านรวมทั้งช่วยย่อย ถ้าหากหมักผลจะได้แอลกอฮอล์ รับประทานแก้ของกินไม่ย่อย แก้ไอ และแก้โรคดีซ่าน