สัตววัตถุเลียผา

[powad1208]

เลียงเขาหิน
มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า capricornis  sumatraensis (Bechstein)
จัดอยู่ในตระกูล  Bovidae
มีชื่อสามัญว่า  serow
ชีววิทยาของเลียงหน้าผา
เลียงผาเป็นสัตว์เคี้ยวเอื้อง  มี ๔  กระเพาะ  รูปร่างคล้ายแพะ  ขนาดวัดจากปลายจมูกถึงโคนหางยาว ๑.๔๐ – ๑.๕๐  เมตร  หางยาว ๑๐ – ๑๕  ซม.  น้ำหนักตัว  ๕๐ – ๗๐ กก.  ขนบนลำตัวหยาบ ยาว สีดำ มีขนยาวสีดำเป็นแผงอยู่ในแนวสันหลังตั้งแต่ท้ายทอยถึงโคนหาง ใบหูยาว  มีเขาทั้งตัวผู้รวมทั้งตัวเมีย  เขาสีดำ  โค้ง  ปลายแหลม ยาว  ๑๗.๕ –  ๒๕  ซม. รอบๆโคนเขาขึ้นไปมีรอยหยักเป็นวงโดยรอบ ปลายเขากลมและเรียวโค้งไปทางด้านหลัง  ขา ๔ มีกล้ามเนื้อที่แข็งแรง ขนบริเวณเหนือกีบสีน้ำตาล  กีบสั้น  สีดำ รอบๆหน้ามีรูต่อมน้ำมันอยู่ใต้ตา ข้างดั้ง แล้วก็ขับน้ำมันสีขาวออกมาตลอดระยะเวลา หางสั้น แกงเลียงหน้าผาถูกใจอยู่ตามป่าสูงที่มีหน้าเขาหินหรือโคนหินสูงชัน  มีชะง่อนผากำบังพอเพียง  ขี้อาย จะดุเมื่อบาดเจ็บหรือหมดปัญญา  วิ่งไต่ไปตามหน้าผาได้อย่างแคล่วคล่อง หาเลี้ยงชีพอย่างโดดเดี่ยวในรุ่งอรุณตรู่หรือช่วงเวลาเย็น กลางวันมักหลบนอนพักอยู่ตามป่าละเมาะตามชะง่อนผา หรือในถ้ำ อดน้ำได้นาน ว่ายน้เก่ง  ประสาทตา หู รวมทั้งจมูก ดีเลิศ กินผลไม้  ต้นหญ้า ใบไม้ หน่อไม้  เป็นอาหาร  โตเต็มวัยพร้อมสืบพันธุ์เม่ออายุได้  ๓  ปี ข้างหลังผสมพันธุ์  ตัวเมียจะแยกออกไปอยู่ต่างหาก  ท้องนานราว  ๘  เดือน ออกลูกครั้งละ ๑ ตัว ลูกแกงเลียงหน้าผาอยู่กับแม่นานราว  ๑  ปีก็เลยจะแยกออกไปหากินตามลำพังทลาย แกงเลียงหน้าผาอายุยืนราว ๑๕   ปี แกงเลียงผาที่เจอในประเทศไทยมี  ๒ จำพวกย่อยหมายถึงจำพวกย่อย  Capricornis  sumatraensis  sumatraensis  (Bechstein)  ซึ่งมีเท้าสีดำ เจอบริเวณเขาหินปูน  ทางภาคใต้ กับประเภทย่อย  Capricornis  sumatraensis  millneedwardsi  David  ซึ่งมีเท้าสีออกแดง เจอทางภาคเหนือรวมทั้งภาคตะวันตกเฉียงเหนือ

สรรพคุณทางยา
แพทย์แผนไทยใช้เขาเลียงผาเป็นเครื่องยา เขาแกงเลียงเขาหินเป็นเครื่องยาอย่างหนึ่งในพิกัดยาไทยที่เรียก  "สัตตเขา"  ดังเช่นว่า  เขาโค  เขาควาย  เขาวัวกระทิง  เขากวาง  เขาแกะ เขาแพะ รวมทั้งเขาเลียงผา ยิ่งไปกว่านั้น หมอประจำถิ่นลางที่ใช้ "น้ำมันเลียงผา" สำหรับตระเตรียมยาน้ำมัน โดยผสมสมันพงไพรอื่นๆอีกหลายอย่าง  ว่าเป็นยาแก้อักเสบ  แก้ลมจับโปง (rheumatism) บำรุงข้อ บำรุงกระดูก