สมุนไพรหญ้าตีนกา ยังมีสรรพคุณที่ช่วยบำรุงตับได้ด้วย

[powad1208]

สมุนไพรหญ้าตีนกา
ต้นหญ้าตีนกา Eleusine indica (L.) Gaertn.
บางถิ่นเรียกว่า ต้นหญ้าตีนกา หญ้าปากควาย (กลาง) หญ้าตีนกับแก้ (เลย) ต้นหญ้าตีนนก (จังหวัดกรุงเทพ) หญ้าปากคอก (จังหวัดสระบุรี) ต้นหญ้าผากควาย (ภาคเหนือ)
         ไม้ล้มลุก พวกหญ้า อายุปีเดียว แตกกิ่งก้านมากมายที่โคนต้น ลำต้นสูง 25-60 เซนติเมตร แบน สีเขียวอ่อนมันเป็นเงา เหนียว บางทีอาจจะแผ่ติดพื้นดินหรือตั้งตรงก็ได้ กาบโอบห่อหุ้มลำต้น ลักษณะแบนเช่นเดียวกับลำต้น มีลายตามยาว ตามขอบและที่คอต่อมีขนยาวห่างๆที่คอต่อมีลิ้นสั้นๆบางๆยาว 0.2-0.5 มิลลิเมตร ปลายตัดเรียบ หรือเป็นครุย ใบ รูปยาวแคบ กว้าง 4-10 มม. ยาว 15-25 เซนติเมตร ปลายแหลม โคนใบมน ตามขอบใบใกล้ปลายใบมีขนสาก ข้างบนมีขนยาวเรี่ยราย มีแถบสีเหลืองใสจากโคนใบ ยาว 2-3 มม. ดอก ออกเป็นช่อ 2-6 ช่อ รวมกันเป็นช่อใหญ่แบบซี่ร่ม แต่ว่ามีอยู่ช่อหนึ่งมักจะออกมาจากลำต้นรวมทั้งอยู่น้อยกว่าช่ออื่นๆแต่ละช่อกว้าง 4-8 มม. ยาว 4-7 ซม.  สมุนไพร แต่ละช่อมีหลายช่อดอกย่อย (spikelets) ยาว 5-7 มิลลิเมตร ออกจากแกนกลางด้านเดียว แต่ละช่อดอกย่อยมี 3-8 ดอก (florets) เกลี้ยง กาบของช่อดอกย่อยใบล่าง (lower glume) กว้าง โค้งเป็นรูปเรือ ขอบบางใสหรือมีสีม่วง ยาว 2-3 มม. มีเส้นตามแนวยาว 2-4 เส้น ใบบน ยาว 3-4 มิลลิเมตร มี 6-9 เส้น ส่วนดอกย่อยมีกาบข้างล่าง (lemma) ยาว 3-3.5 มิลลิเมตร ปลายแหลมโค้งเป็นรูปเรือเห็นได้ชัด มีเส้นใกล้ขอบข้างละ 1-2 เส้น แม้กระนั้นมองเห็นไม่ชัด ที่สันมีขนสากรวมทั้งมีเส้น 3-4 เส้น แลเห็นแจ้งชัด กาบบน (palea) ยาว 2.5-3 มิลลิเมตร ปลายแหลม มีเส้นตามแนวยาวมองเห็นแจ่มกระจ่าง 2 เส้น อับเรณูรูปไข่ปนรูปขอบขนานกว้าง สีเหลือง ยาว 0.5-0.75 มิลลิเมตร ปลายเกสรเพศเมียสีม่วง มองเห็นไม่ชัดเจน ผล มีเปลือกซึ่งโปร่งแสงห่ออยู่อย่างหลวมๆสีออกสีแดงเข้มคละเคล้าน้ำตาล ตามขอบมีริ้วออกเป็นรัศมีรอบๆ ยาวประมาณ 1-2 มิลลิเมตร

นิเวศน์วิทยา
: ขึ้นได้ทั่วๆไปทั้งในที่ราบต่ำ รวมทั้งที่สูงจากระดับน้ำทะเลถึง 1,000 ม. ขึ้นไป
คุณประโยชน์ : ราก และ ต้น น้ำต้มรากหรืออีกทั้งต้น (รากได้ผลดีมากยิ่งกว่า) กินเป็นยาขับเหงื่อ ลดไข้ ขับปัสสาวะ แก้บิด และก็เป็นยาบำรุงตับ ใบ น้ำคั้นใบสดกินเป็นยาขับน้ำคร่ำหลังคลอดลูก